HÜCRE
Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden meydana gelmiştir. Bir canlıyı oluşturan en küçük yapı birimine
hücre denir.
Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Doğada yaşayan
canlılardan bazıları tek bir hücreden, bazıları da çok sayıda hücreden
oluşmuştur. Doğadaki bütün canlıları oluşturan hücrelerin sayısı,
büyüklüğü ve yapısı aynı değildir. Bu nedenle bitki ve hayvan hücreleri
arasında benzerlik ve farklılıklar vardır. Bir canlıyı oluşturan
hücrelerin de görevlerine göre şekli ve büyüklüğü farklı olabilir.
Hücre gözle görülemeyip mikroskopla incelenir.
▪ Hücre ilk defa 1665 yılında İngiliz bilim adamı Robert Hook tarafından bulunmuştur. Robert Hook kendi yaptığı mikroskopta
şişe mantarını incelerken gördüğü boş odacıklara hücre adını vermiştir.
Hücrenin Bölümleri
Hücre Zarı
Singer-Nicholson adlı iki
bilim adamı tarafından ortaya atılan "Akıcı-Mozaik Zar Modeli" ile
açıklanır. Bu modele göre hücre zarı, tek katlı lipid tabakasından
meydana gelmiş, karbonhidrat ve protein molekülleri lipid tabakasına
gömülü durumdadır. Lipid tabakası sürekli hareket halindedir.
Hücre Duvarı
Yalnız bitki hücrelerinde bulunur, hayvan hücrelerinde bulunmaz.
Hücre zarının dışında bulunur. Kalın, sert ve dayanıklıdır. Cansızdır.
Tam geçirgendir. Üzerinde madde geçişine izin veren delikler bulunur.
Selüloz denilen maddeden yapılmıştır. Hücreye şekil verir.
Çekirdek
Hücrenin en önemli organeli
ve yöneticisi konumundadır. Dış tarafı çift kat zarla çevrili, içerisi
ise karyoplazma denilen sıvı madde ile doludur. Ayrıca kromozomlar ve
çekirdekçik de burada bulunur.
Sitoplazma
Ribozom:
Protein sentezi ile görevlidir. Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
Endoplazmik Retikulum
Çekirdek zarı ile stoplazma ya da hücre zarı arasında uzanan iletimle görevli kanal ve borucuklar sistemidir.
Golgi Aygıtı
Hücrenin bazalında bulunan
iç içe geçmiş tabak görünümünde zar sistemidir. Yağ sentezi ve
lizozomların paketlenmesinde görevlidir.
Lizozom
Tek katlı zarla çevrili, içerisinde sindirim enzimleri bulunduran organeldir.
Mitokondri
Hücrenin enerji santralidir. Oksijenli solunumun gerçekleştiği yerdir.
Kloroplast
Sadece bitki hücrelerinde bulunan bu organel, fotosentezin yani besin üretiminin gerçekleştiği yerdir.
Sentrozom
Bu organel sadece hayvan hücrelerinde bulunur ve bölünme esnasında kromozomların kutuplara taşınması görevini üstlenmiştir.
Koful
Kofullar genç bitki
hücrelerinde az sayıda ve küçük; yaşlı bitki hücrelerinde ise büyüktür.
Hatta bazı yaşlı hücrelerde hücre içini tamamen doldurarak sitoplâzmayı
yana doğru iter.Kofullar hücrenin madde alışverişinde, beslenmesinde,
sindiriminde, boşaltımında görevlidir.
